Ciemna strona mocy biernej

“Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć” – Maria Skłodowska-Curie

W 2024 koszt mocy biernej wzrośnie niemal dwukrotnie.

Czy na fakturze za dystrybucję energii elektrycznej zauważyłeś pozycję dotyczącą rozliczenia energii biernej oraz związane z nią opłaty?

Opłaty te nie dotyczą wyłącznie biurowców, sklepów czy firm produkcyjnych. Nowa pozycja na rachunku może pojawić się również u tych odbiorców, którzy wymienili licznik na nowszy (monitorujący pobór mocy biernej) czy zamontowali instalację PV lub klimatyzatory.

Wysokość opłaty zależna jest od obecnych cen energii elektrycznej oraz przeliczników określonych w taryfach operatorów.

W momencie zatwierdzania Taryf Operatorów na rok 2023, obowiązywała średnia roczna cena sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym opublikowana w roku 2021 wynosząca 278,08 zł/MWh. Wyznaczona w marcu 2023 roku cena 523,71 zł/MWh spowoduje w roku 2024 niemal dwukrotny wzrost jednostkowych kosztów energii biernej.

Dodatkowo należy pamiętać, że część odbiorców (w zależności od poziomu napięcia sieci dystrybucyjnej do której zostali przyłączeni) rozliczana jest przy uwzględnieniu trzykrotnego współczynnika ceny rozliczeniowej (3 x 523,71 zł/MWh = 1 571,13 zł/MWh).

Energia czynna czy bezczynna?

Większość odbiorników zasilanych napięciem przemiennym, które posiadamy, czy to w domu czy w firmie, pobiera energię czynną oraz bierną. Energia czynna jest zamieniana na pracę użyteczną, natomiast energia bierna, można powiedzieć, że pulsuje bezczynnie między źródłem a odbiornikiem. Nie jest ona przetwarzana na pracę urządzeń i nie może być zamieniona na inny rodzaj energii, natomiast jest rodzajem energii niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania niektórych urządzeń, które, żeby rozpocząć i normalnie kontynuować swoją pracę, muszą stworzyć dla siebie odpowiednie warunki np. pole magnetyczne.

Rozróżniamy dwa rodzaje energii biernej: indukcyjną i pojemnościową. Pobór energii biernej jest większy w miejscach, gdzie funkcjonuje razem sporo urządzeń indukcyjnych, takich jak np.:

• silniki asynchroniczne,
• lampy jarzeniowe,
• wtryskarki,
• piece indukcyjne,
• transformatory,
• generatory prądotwórcze.

To samo dzieje się tam, gdzie następuje odbiór pojemnościowy przez np.:

• długie kable energetyczne pod napięciem
• kondensatory.

Jedno jest pewne – energia bierna pobierana w nadmiarze obniża parametry sieci przesyłowych, powodując tym samym straty mocy. Prowadząc firmę, w której wykorzystujemy powyżej wymienione urządzenia, powinniśmy wziąć pod uwagę duże prawdopodobieństwo występowania większego poboru któregoś rodzaju energii biernej.

Ukryte opłaty

Ponieważ nie ma możliwości poboru energii czynnej bez energii biernej, wielkość tej drugiej (której nie zużywamy) jest tolerowana przez operatorów sieci energetycznych w granicach ustalonego współczynnika mocy. Za wartość współczynnika mocy przyjmuje się przeważnie wysokości tgφ = 0,4, chyba że indywidualna ekspertyza uzasadnia wprowadzenie niższej wartości. Jeżeli wartość współczynnika tgφ nie została określona w warunkach przyłączenia lub w umowie kompleksowej lub dystrybucyjnej, to do rozliczeń przyjmuje się wartość tgφ = 0,4. Jeżeli zarejestrowany współczynnik w rzeczywistości jest wyższy niż ten określony w umowie z dostawcą energii, to na fakturze pojawią się dodatkowe opłaty. Analizując fakturę zawierającą opłaty za dystrybucję energii w firmie, możemy z łatwością sprawdzić czy energia bierna występuje w wartościach dopuszczalnych i nie ponosimy z tego tytułu żadnych opłat, czy tzw. “kara” za ponadumowny pobór energii biernej jest już naliczana.

Opłaty te mogą wystąpić na fakturze pod takimi określeniami jak:

• „Opłaty za ponadumowny pobór energii biernej indukcyjnej”
• „Opłaty za ponadumowny pobór energii biernej pojemnościowej”

Czasami zdarza się, że naliczone kary występują pod innymi określeniami, z których trudniej wywnioskować, że są to opłaty, których nie musimy ponosić:

• „Rozliczenie energii biernej pojemnościowej”
• „Energia bierna indukcyjna”
• „Opłata z tytułu dostawy energii biernej pojemnościowej”

Istnieją już rozwiązania, dzięki którym możemy pozbyć się tych pozycji z naszej faktury, jednak nie zawsze się to opłaca.

Co w kwestii energii biernej mogę zrobić dla mojej firmy?

Zdarza się, że wielkość opłat za niedokompensowaną moc bierną przekracza nawet 30% wartości rachunków za dystrybucję. Jeśli w firmie opłaty za pobraną energię bierną regularnie (co miesiąc) oscylują na poziomie kilkuset złotych miesięcznie (300 zł lub więcej), to są to dobre warunki, aby pobór tej energii ograniczyć. Skuteczne wyeliminowanie nadmiaru poboru energii biernej pozwoli nie tylko zaoszczędzić pieniądze, ale przyczyni się również do skuteczniejszej eksploatacji urządzeń elektrycznych poprzez ograniczenie strat energii oraz poprawę profili napięciowych. Możemy tego dokonać poprzez kompensację energii biernej, czyli wytworzenie potrzebnej mocy biernej w pobliżu odbiornika, zamiast przesyłania jej siecią elektromagnetyczną.

Zależnie od rodzaju energii biernej, której zużycie chcemy ograniczyć, możemy wybrać:

• kompensację energii biernej indukcyjnej czyli instalację kondensatorów energii biernej indukcyjnej, co spowoduje redukcję ilości pobieranej mocy biernej,
• kompensację energii biernej pojemnościowej, która polega na zainstalowaniu układu dławików kompensacyjnych z automatyczną regulacją mocy kondensatora.

Aby dowiedzieć się, jakie dokładnie urządzenia do kompensacji energii biernej powinniśmy zainstalować, korzystamy z usług fachowców w dziedzinie energetyki i jednocześnie:

• przeprowadzamy w firmie audyt energetyczny – otrzymujemy informacje dotyczące charakteru poboru mocy i czasowych profili obciążeń,
• dokonujemy analizy rachunków za energię – często okazuje się, że możemy samemu podjąć działania, które znacznie zmniejszą koszty za energię,
• dobieramy optymalny system do kompensacji mocy biernej.

Teraz płacimy mniej za rachunki we własnej firmie, ciesząc się efektami dobrej decyzji.

Autor: Sandra Romanowska, Specjalista d/s Optymalizacji Mediów